top of page

Zespół Aspergera (ZA; ang. Asperger's Syndrome) to całościowe zaburzenie rozwoju mieszczące się w spektrum autyzmu.

 

Zaburzenie to obejmuje przede wszystkim upośledzenie umiejętności społecznych, trudności w akceptowaniu zmian, ograniczoną elastyczność myślenia przy braku upośledzenia umysłowego oraz szczególnie pochłaniające, obsesyjne zainteresowania, natomiast rozwój mowy oraz rozwój poznawczy przebiega bardziej prawidłowo niż u dzieci z autyzmem dziecięcym.

 

Pierwsze przypadki zespołu, który potem nazwano jego nazwiskiem, opisał  w 1944 r. austriacki pediatra i psychiatra dr Hans Asperger. Po raz pierwszy terminu „Asperger’s Syndrome” użyto w 1981 r.

 

Szwedzki badacz Zespołu Aspergera - Christopher Gillberg, wyróżnił sześć kryteriów diagnostycznych, które umożliwiają wyodrębnienie ZA na tle innych zespołów ze spektrum autyzmu.

 

1. zaburzenia interakcji społecznej, nieumiejętność lub brak chęci współpracy w grupie;

2. zaburzenia mowy i języka (opóźniony rozwój, powierzchownie perfekcyjny język ekspresyjny, sztywna i pedantyczna mowa, nietypowa prozodia i charakterystyka głosu, uszkodzenie zdolności rozumienia języka – przede wszystkim znaczeń przenośnych i ukrytych);

3. zawężone, specjalistyczne zainteresowania, połączone czasem z obsesyjnym zainteresowaniem jedną dziedziną;

4. zachowania powtarzalne, rutynowe, niezmienne;

5. trudności w komunikacji niewerbalnej (ograniczone gesty, skąpa ekspresja twarzy, dystans fizyczny, zachwianie rozumienia bliskości do innej osoby, kłopoty z kontaktem wzrokowym);

6. niezdarność ruchowa (nie zawsze

Zespół Aspergera

Przykłady zaburzeń mowy u osób z zespołem Aspergera:

 

  • nieprawidłowa intonacja głosu – chrapliwość, tony wysokie lub monotonia;

  • język metaforyczny;

  • mowa "barokowa", przekoloryzowana;

  • trudności w dopasowaniu formy wypowiedzi do kontekstu (dzieci z ZA często nie rozumieją, że do dorosłych zwracamy się nieco inaczej niż do innych dzieci);

  • trudności w rozumieniu żartów, przenośni, mowa nadmiernie konkretna, niekiedy skrajnie formalna;

  • trudności w stosowaniu mowy potocznej, idiomatycznej;

  • przywiązanie do niektórych słów, nadużywanie ich i stereotypie językowe;

  • stosowanie tzw. kalek słownych;

  • zaburzenia prozodii (nagminne).

 

Oprócz deficytów społecznych osoby z ZA często mają także zaburzenia motoryczne (dyspraksja). Objawia się to zazwyczaj jako niezdarność fizyczna, także manualna. Dzieci stawiają sztywne, niezręczne kroki, ucierpieć może również zdolność szybkiego pisania oraz umiejętność rysowania.

 

Filmy fabularne z zespołem Aspergera w tle:

 

  • Zaklęte serca , 2005, reż. Petter Naess, scen. Ronald Bass – dramat/komedia romantyczna oparta na historii Jerry'ego Newporta i Mary Meinel, opowiadająca o romansie dwojga ludzi z zespołem Aspergera;

  • Adam, 2009, reż. i scen. Max Mayer – romantyczny dramat przedstawiający głównego bohatera z zespołem Aspergera który zakochuje się ze wzajemnością w nowo zamieszkałej w sąsiedztwie dziewczynie;

  • Nazywam się Khan, 2010 – w filmie przedstawiono historię muzułmanina Rizvana Khana z zespołem Aspergera;

  • Śniegowe ciastko, 2006, reż. Marc Evans – historia przyjaźni chorej na autyzm Lindy (Sigourney Weaver) i Alexa (Alan Rickman) – mężczyzny po traumatycznych przejściach;

  • W kosmosie nie ma uczuć – film szwedzkiej produkcji z 2010 roku, którego główny bohater choruje na zespół Aspergera.

 

 

Książki o zespole Aspergera:

 

  • Świry, dziwadła i Zespół Aspergera (Jackson Luke) – książka napisana przez 13-latka z zespołem Aspergera;

  • Dziwny przypadek psa nocną porą (Haddon Mark) – narratorem jest 15-letni chłopiec przypuszczalnie z zespołem Aspergera, na podstawie książki powstał spektakl teatralny pt. Gdzie jest pies pogrzebany?;

  • Megan przewodnik po chłopcach (2005) [Kate Brian] – powieść dla nastolatków, w której występuje chłopiec z zespołem Aspergera;

  • I wciąż ją kocham, 2006 w literaturze (Nicholas Sparks, wyd. pol. w 2008 w tłumaczeniu Elżbiety Piotrowskiej-Zychowicz) – powieść, w której ojciec głównego bohatera choruje na zespół Aspergera.

bottom of page